ΣΚΟΠΕΛΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ & ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

Το βαθύ θρησκευτικό αίσθημα των κατοίκων της Σκοπέλου, μπορεί να το καταλάβει κανείς από το πλήθος των εκκλησιών και των μοναστηριών που έχουν χτιστεί στο νησί.

Μόνο μέσα στην Χώρα υπάρχουν 123 εκκλησίες και μικρά εκκλησάκια- αρκετά από αυτά ιδιωτικά.

Επίσης, γύρω από την Χώρα υπάρχουν 15 μοναστήρια, σ’ όλο το νησί ξεπερνάνε τα 40. Σε όλο το νησί λέγεται ότι υπάρχουν 360 ναοί συνολικά.

Λένε οτι αν σημάνουν οι καμπάνες της Σκοπέλου και φυσάει νοτιάς ο ήχος θα φτάσει μέχρι το Αγιο Ορος και αντίστροφα αν φυσάει ο βοριάς.

Πρέπει να αναφέρουμε πάντως ότι πάρα τη μακραίωνη ιστορία της Σκοπέλου, όλοι οι ναοί που σώζονται μέσα στην πόλη χρονολογούνται στη μεταβυζαντινή περίοδο.

Αξίζει λοιπόν να επισκεφτείτε κάποιους από τους πολυάριθμους ναούς και τα μοναστήρια, ξεκινώντας από την πόλη της Σκοπέλου.

Στην παλαιότερη συνοικία της πόλης της Σκοπέλου, κάτω από το Κάστρο, βρίσκεται ο ναός της Γεννήσεως του Χριστού, ο οποίος είναι και ο μητροπολιτικός ναός της πόλης. Ακολουθεί σύνθετο αρχιτεκτονικό τύπο, συνδυάζοντας τον τρουλαίο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με την τρίκλιτη βασιλική. Από το κεντρικό τρούλο κρέμεται ξύλινος χορός με αμφιπρόσωπα εικονίδια με τις μορφές Αποστόλων και Προφητών. Εκτός του κεντρικού τρούλου, δεύτερος μικρότερος υψώνεται πάνω από το Ιερό.

Το τέμπλο του ναού χρονολογείται το 1765. Ανάμεσα στα άλλα κειμήλια που φυλάσσονται στο ναό, ιδιαίτερη θέση κατέχουν παλιές εικόνες και λείψανα του τέμπλου του Αγίου Αθανασίου στο Κάστρο καθώς και τα ιερά λείψανα του Αγίου Ρηγίνου.

Μπροστά από το ιερό υπάρχουν ακόμη κρύπτες που καλύπτονται με μάρμαρο, στις οποίες φυλάσσονται τα λείψανα παλιών ιερέων της εκκλησίας. Στον αυλόγυρο υπάρχουν τάφοι παλιών επισκόπων, ενώ στο καμπαναριό έχουν ενσωματωθεί μέλη παλαιότερου βυζαντινού ναού.

Στο καμπαναριό της εκκλησίας υπάρχει επίσης η καμπάνα που δώρισε ο Αλέξιος Ορλώφ στους Σκοπελίτες για τη συμμετοχή τους στη ναυμαχία του Τσεσμέ (1770), όπου καταστράφηκε ο τουρκικός στόλος.

Στην ενορία του Χριστού υπάρχουν κι άλλες εκκλησίες αξιόλογου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Ναός Αγίου Αθανασίου:

Βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του Κάστρου. Πρόκειται για μονόκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική, του 11ου αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου ήταν ο πρώτος μητροπολιτικός ναός του νησιού. Αποτελεί μια από τις παλαιότερες εκκλησίες της Σκοπέλου, το γεγονός μάλιστα ότι δεν συμπεριλαμβάνεται στις εκκλησίες που αναφέρεται ότι ίδρυσε ο επίσκοπος Αναστάσιος τον 11ο αι. ,αποτελεί ισχυρή ένδειξη της παλαιότητας του.

Ο ναός διατηρήθηκε άθικτος μέχρι τους σεισμούς του 1965, όπου και υπέστη μεγάλες ζημιές στη στέγη και τους τοίχους, που αποκαταστάθηκαν στη συνέχεια. Καταστράφηκαν όμως εντελώς το σπάνιο ξύλινο τέμπλο του και αρκετές παλιές εικόνες, ενώ κάποιες που σώθηκαν μεταφέρθηκαν στην εκκλησία του Χριστού.

Ναός Αγίου Αθανασίου του εν’ Άθω ή Αϊνάθωνας:

Μονόχωρος καμαροσκεπής ξυλόστεγος ναός που χτίστηκε το 1761, πιθανά στη θέση παλιότερης εκκλησίας. Εκεί φυλάσσεται η αξιόλογη φορητή εικόνα του 16ου αιώνα (1548) με την παράσταση του Θρήνου.

Ναός Αγίου Γεωργίου της Κυρατσώς:

Πρόκειται για μονόκλιτο ναό με τρούλο, που βρίσκεται στη συνοικία του Χριστού. Διαθέτει αξιόλογο παλιό τέμπλο, στο οποίο απεικονίζεται η Μεγάλη Δέηση με τους 12 Αποστόλους . Το δάπεδο του είναι στρωμένο με χαλίκι και υπάρχουν εικόνες του 16ου , 17ου , 18ου αιώνα.

Ναός του Ευαγγελισμού:

Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πόλης και είναι χτισμένος σε βράχο που πέφτει απότομα προς τη θάλασσα. Δικίονειος ναός με τρούλο και με αξιόλογο τέμπλο, που φέρει χρονολογία 1669.

Ναός Αγίου Δημητρίου:

Μικρή μονόκλιτη βασιλική του 17ου αι., που χτίστηκε στη θέση παλαιότερου βυζαντινού ναού του 11ου ή 12ου αι. Έχει ωραίες τοιχογραφίες του 17ου αι. σε τρεις ζώνες και παλιό τέμπλο με ζωγραφική διακόσμηση.

Ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου (Παναγίτσα του Πύργου):

Βρίσκεται ΒΑ στον επιβλητικό βράχο που δεσπόζει της Σκοπέλου, όταν τη βλέπουμε από τη θάλασσα. Πρόκειται για ναό που ανήκει στο σύνθετο τετρακιόνειο σταυροειδή τύπο. Το τέμπλο της εκκλησίας χρονολογείται τον 17ο αι. Υπάρχουν επίσης εικόνες του 18ου και 19ου αι. καθώς και μια μεγάλη εικόνα που περισυνελέγη από τη θάλασσα.

Δίπλα από το ναό υπάρχει γραφικός μονόκλιτος ναΐσκος αφιερωμένος στους Άγιους Πάντες.

Ναός Αγίου Νικολάου:

Μικρή μονόκλιτη βασιλική με τρούλο. Είναι χτισμένη στη θέση παλαιότερου ναού από τον οποίο έχει διατηρήσει το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Υπάρχουν εικόνες του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα.

Ναός Αγίων Αποστόλων:

Βρίσκεται στο Βράχο, πάνω από το Δημαρχείο. Καμαροσκέπαστος ναός του 11ου αι., που έχτισε ο Επίσκοπος Αναστάσιος
στη θέση αρχαίου ναού της Αθηνάς. Διαθέτει αξιόλογο παλιό τέμπλο και τοιχογραφίες του 16ου αιώνα.

Ναός Αγίου Μιχαήλ των Συννάδων:

Βρίσκεται λίγο πιο κάτω από την εκκλησία της Γεννήσεως του Χριστού. Πρόκειται για έναν σύνθετο σταυροειδή εγγεγραμμένο τρουλαίο ναό, με θαυμάσιο τέμπλο του 17ου αι., παλιές εικόνες, πέντε εντοιχισμένες ρωμαϊκές σαρκοφάγους και εντοιχισμένη επιγραφή του 2ου αιώνα π.Χ.

Στο κέντρο της Χώρας της Σκοπέλου, πιο κάτω από την ενορία του Χριστού, βρίσκεται ο ναός των Τριών Ιεραρχών.

Πρόκειται για σταυροειδή ναό με τρεις αμφικλινείς στέγες. Ο ναός φέρει τέμπλο του 18ου αι. και ενδιαφέρουσες εικόνες, όπως μια του 1670 και μια των Τριών Ιεραρχών.

Υπάρχει ακόμη αφιερωτική επιγραφή του 1850 σε τοιχογραφία που βρίσκεται σε κόγχη της εισόδου, από τον Κωνσταντίνο Αποστολίδη, πατέρα του λογοτέχνη Παύλου Νιρβάνα. (Το πατρικό σπίτι μάλιστα του Νιρβάνα βρίσκεται πλησίον της εκκλησίας).

Ο Άγιος Παντελεήμονας και ο Άγιος Σπυρίδωνας είναι ακόμη δύο υπέροχες και σημαντικές εκκλησιές του νησιού μας που θα ανακαλύψετε στις γραφικές γειτονιές του νησιού μας.

Ψηλά στην Χώρα, σχετικά κοντά στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών, βρίσκεται ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου ή Παναγίας του Παπαμελετίου. Ανήκει στον τύπο του σύνθετου σταυροειδούς εγγεγραμμένου τρουλαίου ναού, χρονολογείται στον 17ο αιώνα και χτίστηκε από τον πάτερ Μελέτιο. Στο ναό διατηρείται το πλούσια διακοσμημένο ξυλόγλυπτο τέμπλο, με εικόνες που φιλοτεχνήθηκαν το 1683 από το ζωγράφο Αντώνιο Αγοραστό εκ Κρήτης. Οι τέσσερις κίονες που στηρίζουν τον τρούλο είναι μονόλιθοι και προέρχονται από παλιούς βυζαντινούς ναούς.

Κοντά στην παραλία της Σκοπέλου, βρίσκεται ο ναός της Γέννησης της Θεοτόκου (Παναγία Ελευθερώτρια). Μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, η οποία χτίστηκε το 18ο αι. ‘Εχει αξιόλογο τέμπλο, πιθανά του 18ου αι. Στους τοίχους της εκκλησίας έχουν ενσωματωθεί αρχαία και βυζαντινά γλυπτά.

Κοντά στο λιμάνι της Σκοπέλου βρίσκεται επίσης ο ναός της Παναγίας Φανερωμένης.

Πρόκειται για μονόκλιτη βασιλική του 16ου-17ου αι., που πιθανότατα αντικατέστησε παλιότερο ναό. Αξιοσημείωτο είναι το τέμπλο και οι εικόνες του 17ου, 18ου και 19ου αι. Σύμφωνα με την επιγραφή πάνω από τη θύρα της εκκλησίας, υπήρξε μετόχι της μονής Αγίου Διονυσίου του Αγίου Όρους.

Στο νότιο άκρο της πόλης, κοντά στο Δημοτικό Σχολείο βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου στους Κήπους. Ο ναός του Αγίου Νικολάου, μονόχωρος καμαροσκέπαστος, χτίστηκε από τον Σκοπελίτη Σταμάτη Ραπτάκη τον 17ο αι., αλλά καταστράφηκε από πυρκαγιά πριν από τον τελευταίο πόλεμο και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων.

Η ιστορία του ναού συνδέεται με την Ακαδημία του Στέφανου Δαπόντε-πατέρα του Καισάριου - η οποία ιδρύθηκε στις αρχές του 18ου αι. και φαίνεται ότι στεγάστηκε στον Άγιο Νικόλαο, που τότε είχε διαμορφωθεί σε μοναστήρι.

Ο ναός διασώζει πολλές τοιχογραφίες του παλιότερου κτίσματος, καθώς και σπάνιες εικόνες και τρίπτυχα. Στο προαύλιο του ναού υπάρχουν επίσης διάσπαρτα λείψανα παλαιοχριστιανικού ναού. Ακόμη, βιβλία και χειρόγραφα της σχολής φυλάσσονται στο ιερό του σύγχρονου ναού.

Φεύγοντας από την πόλη της Σκοπέλου και ακολουθώντας τον δρόμο προς την περιοχή του Πευκιά, συναντάμε τον ναό της Παναγίας της Πολεμίστριας, μια μικρή μονόκλιτη βασιλική, χτισμένη στη θέση του αρχαίου ναού, πιθανόν της Αθηνάς του 6ου π.χ. αιώνα. Αυτό προκύπτει από τους αρχαίους τοίχους που περιβάλλουν το πλάτωμα του ναού.